جاذبه های تاریخی آماسیا

آماسیا (Amasya) که در شمال ترکیه و نزدیک به دریای سیاه قرار گرفته مملو از جاذبه های تاریخی است و گردشگران بسیاری را به خود جلب کرده است.

قلعه آماسیا (Amasya Kalesi)

قلعه آماسیا بر روی صخره های کوه «هارشِنا (Harşena)» در شمال آماسیا که با نام «قلعه هارشِنا» نیز شناخته می شود، در ارتفاع 700 متری از سطح دریا و 300 متر بالاتر از «یِشیل ایرماک» بنا شده است. به گفته برخی از مورخان، این قلعه به دستور «میتریداتس» پادشاه پونتوس و به عقیده برخی نیز چون به دستور فرمانده «کارسان یا هارسانا» ساخته شده، به این نام یعنی «هارشانا/هارشِنا» خوانده می شود.

 در طول تاریخ نیز قلعه آماسیا بارها از سوی حکومت هایی چون: پارس، رومی، پونتوس و بیزانس، مورد تهاجم و تخریب گردیده و مردم دوباره آن را از نو بازسازی کرده اند. در سال 1075 و پس از تسخیر قلعه توسط ترک ها، آین بنا پس از بازسازی چندین باره، تا قرن 18 مورد استفاده قرار می گرفته اما پس از آن، دیگر اهمیت نظامی خود را از دست داد. قلعه آماسیا در هشت سطح دفاعی تا ساحل یشیلیرماک، دارای یک دالان به قطر 8 متر می باشد که «جیلان بولو (Cilanbolu)» نامیده شده و با 150 پله تراشیده به داخل قلعه امتداد دارد.

کاخ دختران (Kızlar Sarayı)

کاخ دختران در داخل قلعه ای معروف به «محله هاتونیه (Hatuniye Mahalle)» که تقریبا 250 سال پیش در دوره هلنیستی ساخته و پایتخت پادشاهی «میترادات (پونتوس)» بوده، بنا گردیده است؛ همچنین، در این منطقه، بناهای دیگری جون: کاخ های پادشاهی، پنج مقبره سنگی و مقبره پادشاه نیز وجود دارد. برخی از دیوارهای شهر مربوط به دوره: هلنیستی، رومی، بیزانس و حتی قرون وسطی بوده و در سال های اخیر طی کاوش های باستان شناسی، ویرانه هاییی مربوط به: روم، روم شرقی (بیزانس)، سلجوقیان و عثمانی نیز، کشف شده است.

تحقیقات باستان شناسی حاکی از آن است که در سال 1146، «سلطان مسعود اول (در دوره سلجوقی)» در این منطقه: کاخ (که خود نیز در آن سکونت داشت)، مسجد، مدرسه و حمام هایی بنا کرد که این حمام ها هنوز نیز پابرجا بوده و امکان بازدید از آنها وجود دارد. در این کاخ که یک حرمسرا (کاخ دختران)، نیز ساخته شده برای بیش از 150 سال یعنی تا سال 1852، محل سکونت شاهزادگان، همسران و فرمانداران عثمانی نیز بوده است. پس از این دوران نیز این کاخ به اشخاص برجسته آماسیا سپرده و بعدها به حال خود رها گردید که امروزه به حالت ویران درآمده است.

عمارت هازِرانلار (Hazeranlar Konağı)

عمارت هازرانلار در سال 1865 و به دستور «حسن طلعت اِفَندی» خزانه دار آماسیا، ساخته شد. این عمارت که نام خود را از «هِزِران خانم (Hezeran)» یک بانوی معروف به که مدت ها در آنجا زندگی می کرده، گرفته، یکی از زیباترین بناهای ساخته شده با چهار ایوان و یک سالن مرکزی با ویژگی های معماری محلی دوره عثمانی است. این عمارت که دارای دو بخش: Haremlik و Selamlık می باشد، از سال 1979 مرمت آن آغاز و در سال 1984 به پایان رسید که پس از آن به عنوان موزه برای نمایش آثار قوم نگاری، افتتاح گردید. در بین آثاری که در این عمارت به نمایش گذاشته شده، می توان وسایلی مانند: لباس، فرش و گلیم، وسایل آشپزخانه و جواهرات زینتی زنانه، که بازتابی از زندگی قرن نوزدهم هستند را مشاهده نمود امروزه از طبقات فوقانی عمارت به عنوان خانه موزه و از زیرزمین آن به عنوان گالری هنرهای زیبا استفاده می شود.

خانه های یالی بویو (Yalıboyu Evleri)

خانه های یالی بویو در حاشیه یِشیل ایرماک، به روی دیوارهای تاریخی شهر و با پر کردن گل و لای بین قاب های چوبی ساخته شده اند. این خانه ها که با سقف شیروانی و کاشی های راه راه ساخته شده اند، ویژگی های خانه های سنتی عثمانی را داشته و به لحاظ بصری، سازگار با هویت تاریخی آماسیا می باشند. خانه های یالی بویو در کنار یکدیگر و بصورت یک طبقه یا در دو طبقه همراه با زیر زمین، ساخته شده اند. 

بخش هایی از این خانه ها که همانند بالکن یا تراس می باشند، اصطلاحا به آن «شاه نیش (Şahniş)» گفته شده و در برخی خانه ها در نمای طبقه اول و در برخی دیگر در نمای طبقه دوم، درنظر گرفته شده اند. این خانه ها معمولا دارای باغچه و حیاط هستند که در حیاط ، چاه آب و کوره نیز می باشد.

آرامگاه تُورومتای (Torumtay Türbesi)

آرامگاه تُورومتای که روبروی مدرسه «گوک» و در سال 1278 به دستور «سیف الدین تورومتای» فرماندار آماسیا ساخته شده، متعلق به خانواده سیف الدین تورمتای (فرزندان و حتی نوه های وی)، بوده که دارای نقشه و تزئیناتی مربوط به دوره سلجوقی است.

مقبره های سنگی پادشاه (Kral Kaya Mezarları)

مقبره های صخره ای پادشاهان پونتوس متعلق به دوره هِلِنیستی (بین سال های 302 تا 26 پیش از میلاد)، که آماسیا در زمان آنها به عنوان پایتخت بوده، در دامنه های قلعه آماسیا و همانند یک دیوار مسطح و شیب دار، در سنگ های آهکی حفر شده اند. دسترسی به این قبرها از طریق خیابان های باریک منطقه «هاتونیه» و با عبور از مسیر قطار امکان پذیر می باشد؛ گفتنی است در بین قبرها، پیشتر مسیرها و پله هایی نیز برای تردد ایجاده گردیده است. 

بنا بر تحقیق و بررسی های باستان شناسی در دره یشیل ایرماک، 21 مقبره بزرگ و کوچک دیرگ نیز وجود دارد، اما تنها معدودی از آنها تا به امروز باقی مانده اند. در کنار یکی از مقبره های بزرگ این منطقه، تونلی وجود دارد که تصور می شود تا رودخانه امتداد دارد. همچنین، مقبره های سه گانه پادشاهان واقع در کاخ دختران در مجاورت یکدیگر ساخته شده اند.

کاروانسرای سنگی آماسیا (Amasya Taşhan)

این کاروانسرا که مرمت آن در سال 2012 به پایان رسیده، در سال 1699 به دستور فرماندار «رَهتوان حاجی محمد پاشا» و توسط معمار «محمد کالفا» ساخت شده است. کتیبه ای داخل یک مستطیل نازک و بلند بر روی درب ورودی کاروانسرا به شکل برجسته وجود دارد که در وسط کتیبه و روی سنگ بنای طاق درب، یک نقش گل رز دیده می شود. در دو طرف درب، مغازه هایی وجود دارد و وقتی از در وارد می شوید، حیاط بزرگی با فضاهای مختلف احاطه شده است. طبقه دوم این بنا، روی طاق های حیاط ساخته و امروزه مغازه هایی در اطراف کاروانسرا فعالیت می کنند.

پل آلچاک (Alçak Köprü، Alçak)

ابتدا باید گفت آلچاک به معنای «کوتاه یا کم ارتفاع» می باشد؛ این که بنا در دوره روم ساخته شده، به منظور اتصال قلعه و اطراف آن به مرکز شهر و نیز ساحل مقابل یِشیل ایرماک بوده است. پایه های بلند پل که با سنگ های تراشیده چهار طاق بلند را تشکیل می دادند، به مرور زمان در بستر رود یِشیل ایرماک دفن شده و اکنون تنها قسمت های بالایی طاق قابل مشاهد است. از این رو، بخش بالایی پل که بر روی این طاق ها واقع شده، به سطح آب نزدیک تر گشته و همین امر باعث شده با گذشت زمان، مردم آن را «پل آلچاک یا کم ارتفاع» بخوانند.

این پل تا قرن نوزدهم با همین وضعیت، همچنان مورد استفاده بوده اما بعدها با افزایش احتمال بروز خطر، به دستور «ضیا پاشا» فرماندار وقت، در سال 1865 بر آن یک پل جدید چوبی با 11 ستون ساخته شد؛ با این حال، این پل جدید چندان دوام نیاورده و در جریان سیل سال 1881، در آب های خروشان یشیل ایرماک ناپدید شد. در زمان فرمانداری «عاطف بیگ»، نیز بار دیگر یک پل جدید روی طاق های قدیمی احداث شد که دارای استحکام بیشتری نسبت به پل چوبی قبلی بود؛ این پل دوم که با استفاده از سنگ های بلااستفاده یک کلیسای ساخته شده، در سال 1965 کمی بیشتر تقویت گردید و تا به امروز توانسته پابرجا بماند.

پل های ماگدینوس و هِلكوس (Magdinus ve Helkıs Köprüleri)

این پل که مردم آن را «مایدانوز» یا «مادنوس» می نامند، روبروی مسجد سلطان بایزید قرار دارد. ساختار اصلی آن از چوب بوده و بارها بدلیل طغیان آب رودخانه، آسیب و نهایتا در سال 1968 در جریان سیلی از بین رفت. این پل مجددا در سال 2011 با پایه های بتنی و بدنه آهنی، دوباره بازسازی و اکنون فقط مورد استفاده عابرین پیاده می باشد.

پل دولت (Hükümet Köprüsü)

پلی که امروزه با نام «پل دولت» شناخته می شود، در منتهی الیه بخش شمالی آن، برج ساعت قرار دارد؛ این پل که یک پل چوبی متعلق به دوره رومیان است، به دلیل مجاورت با دربِ داخلی قلعه هلکوسِ ، به این نام خوانده می شود؛ این پل چوبی در سال 1938 تخریب و در سال 1940 اینبار از بتن دوباره ساخته شد.

پل کونچ (Künç Köprü)

این پل که بر روی رودخانه یِشیل ایرماک و در دوره سلجوقی ساخته شده، محله های بایزید پاشا (Bayezitpaşa)، و شاملار (Şamlar)، را به یکدیگر متصل می کند. به گفته برخی منابع، این پل در قرن دوازدهم به دستور «کیمیا خاتون» دختر سلطان مسعود دوم، و به گفته برخی نیز مادر وی «هوندی خاتون»، ساخته شده است. ویژگی بارز این پل، استفاده از سنگ های تراشیده و آجر و نیز عرض برابر با قوس های بکار رفته است که سه ستون بزرگ را به هم متصل می کند. گفته می شود که نام پل از نام «هوندی خاتون» گرفته و در طول زمان به «کوندی» و «کونچ» تغییر یافته است. این پل به «پل پرنده (Kuş Köprü)» نیز معروف می باشد.

سایر جاذبه های آماسیا

اگر تاکنون جاذبه های تاریخی آماسیا، شما را مسحور خود نکرده یا علاقه چندانی به چنین مکان های ندارید، پس باید این خبر خوش را به شما بدهیم که این شهر منحصر به فرد دارای انواع مختلفی از جاذبه های گردشگری، مانند: موزه ها، طبیعت زیبا و برخی بناهای مذهبی ارزشند بوده که می توانند نظر شما را به راحتی جلب کنند؛ برخی از این موارد عبارتند از:

1. جاذبه های طبیعی آماسیا

دریاچه بورآبای (Borabay Gölü)

کانال آب فرهاد (Ferhat Su Kanalı)

غار آیینه ای (Aynalı Mağara)

دریاچه سد یِدی کر

بهشت پرندگان یِدی کوعلار

2. موزه های مهم آماسیا

موزه باستان شناسی آماسیا (Amasya Arkeoloji Müzesi)

موزه تاریخ پزشکی و جراحی شراف الدین سابانجی اوغلو (Sabuncuoğlu Şerefeddin Tıp ve Cerrahi Tarihi Müzesi)

موزه شاهزاده ها (Şehzadeler Müzesi)

موزه ماکت (Maket Müzesi)

ساختمان پادگان سارای دوزو، موزه مبارزه ملی و مرکز کنگره (Saraydüzü Kışla Binası Milli Mücadele Müzesi Ve Kongre Merkezi)

3. مساجد دیدنی آماسیا

مسجد بورمالی مناره و آرامگاه جومودار (Burmalı Minare Camisi ve Cumudar Türbesi)

مسجد مَرزیفون کارا مصطفی پاشا (Merzifon Kara Mustafa Paşa Camisi)

مسجد چیله خانه (Çilehane Camisi)

مدرسه آبی (Gök Medrese)

مدرسه دینی کاپی آغاسی (Kapı Ağası (Büyük Ağa)، Medresesi)

مجتمع بایزید دوم (II. Bayezid Külliyesi)

مجتمع کوچوک آقا (Küçük Ağa Külliyesi)