شهر تاریخی افسوس در کوش آداسی ترکیه

شهر باستانی افسوس یکی از عجایب تاریخی دنیای کهن و با آثار ارزشمندی از گذشته، جزو مهمترین میراث تاریخی بشری در نزدیکی ازمیر می باشد. این شهر تاریخی که می توان آثار تاریخی مهمی را در آن مشاهده کرد، حتی بدون مراجعه به نوشته های مورخان و تحقیقات باستان شناسان، می توان متوجه قدمت و ارزش آن شد.

شهر تاریخی افسوس در یک نگاه

شهر «اِفِسوس/ اِفِسس/ اِفِس (Ephesus/ Ephesos/ Efes)» در غرب ترکیه و نزدیکی سواحل دریای اژه، در منطقه سلجوک (Selçuk) استان ازمیر و 19 کیلومتری کوش آداسی (Kuşadası)، واقع شده است. این شهر تاریخی که تعدد و تنوع آثار بجامانده در آن از دوره های پیش از یونان باستان تا امپراتور عثمانی را شامل می گردد، از کم نظیرترین مناطق مهم تاریخی-گردشگری در جهان به شمار می آید.

شهر باستانی افسوس، از دیرباز جزو مناطق مهم فرهنگی و اقتصادی بوده و بواسطه برخی ویژگی ها و اقامت برخی افراد بسیار مهم مانند «حضرت مریم» اهمیت بسیاری داشته است؛ در حقیقت، این شهر علاوه بر جاذبه های تاریخی، معماری، فرهنگی و طبیعی، به لحاظ مذهبی نیز یکی از مهمترین مناطق بویژه نزد مسیحیان و مسلمانان می باشد.

نکته: اگر شما هم علاقه مند به بازدید از شهر تاریخی افسس هستید، می توانید با خرید بلیط هواپیما به ازمیر یا سلجوک، به بازدید از این مکان شگفت انگیز بیایید.

نحوه دسترسی به شهر باستانی افسوس

در حالت کلی، شما می توانید از دو مقصد نزدیک به افسوس، به این شهر آمده و از گشت و گذار در آن و بازدید آثار تاریخی مختلف لذت ببرید؛ بر این اساس، یکی از این روش ها از مقصد ازمیر به افسوس امکان پذیر است و دیگری، از شهر سلجوک در فاصله تقریبی 4 کیلومتر و شمال شرقی افس؛ توجه داشته باشید، افسوس از محبوب ترین مناطق تاریخی ازمیر به شمار آمده و بازدید از آن، بسیار توصیه می شود.

فاصله ازمیر تا افسوس

شهر افسوس در فاصله حدودا 80 کیلومتری و 1 ساعته از شهر ازمیر که در سمت جنوبی آن نیز واقع می باشد، دسترسی به آن به روش های زیر مقدور است: 1) گرفتن تاکسی یا اجاره خودرو در ازمیر و رانندگی تا افسوس که کمتر از یک ساعت خواهد شد (مقرون به صرفه تر از تاکسی)؛ 2) سوار شدن به اتوبوس که کمی بیش از یک ساعت به طول خواهد انجامید؛ 3) سوار شدن به قطار ازمیر سلجوک و سپس با تاکسی به افسوس.

فاصله استانبول تا افسوس

شهر زیبا و باشکوه استانبول از محبوب ترین مقاصد گردشگری در ترکیه، از جمله نخستین شهرها در ترکیه است که مورد بازدید مسافرین قرار می گیرد؛ این در حالی است که بیشتر این گردشگران، دوست دارند پس از گشت و گذار در استانبول، به سایر شهرهای ترکیه مانند افسوس در فاصله تقریبی 5442 کیلومتری از آن بروند. برای این منظور، آنها می توانند یکی از این روش ها را انتخاب کنند:

·         رانندگی با خودروی شخصی یا کرایه خودرو در استانبول و رانندگی در حدود 5 ساعت و 15 دقیقه

·         سوار شدن به اتوبوس استانبول سلجوک و طی کردن حدودا 9 الی 10 ساعت (از سلجوک به افسوس نیز باید با تاکسی رانندگی کنید)

·         پرواز از یکی از فرودگاه های استانبول به «فرودگاه عدنان مندرس ازمیر (Izmir Adnan Menderes Airport)» طی 1 ساعت یا فرودگاه «میلاس بودروم (Milas-Bodrum Airport)» طی 1 ساعت و 15 دقیقه

نکته: سفر با تور به افسوس مخصوصا تورهای ترکیبی که برنامه خود را به چندین شهر محبوب و پربازدید ترکیه درنظر می گیرند، می تواند برخی از دردسرهای شما را کاهش دهند؛ از مهمترین این موارد، نحوه تردد به این شهر باستانی، تهیه بلیط های هواپیما، رزرو هتل و غیره می باشند.

افسانه تاسیس شهر افسوس

بنا بر آنچه از بررسی های باستان شناسی، دست نوشته های مورخان مختلف و افسانه های نقل شده بدست آمده، شهر افسوس در قرن 11 پیش از میلاد توسط «آندروکلس (Androclos)» از شاهزادگان «ایونی (Ionian)»، ساخته شده است. گفته شده، روزی آندروکلوس نزد پیشگویان «دلفی (Delphi)»، رفته و «اوراکل ها (Oracles)»، به او می گویند یک گراز و ماهی، مکان جدید سرزمین وی را به او نشان خواهند داد.

مدتی بعد، یک روز هنگامی که آندروکلوس در حال طبخ ماهی بر روی آتش بود، ماهی به روی بوته های مجاور می افتد و این موضوع باعث آتش گرفتن بوته ها می گردد؛ متعاقب این اتفاق، فرار یک گراز وحشی از بین بوته های شعله ور، موجب می شود آندروکلوس به یاد سخنان پیشگوها افتاده و او همان مکان را به عنوان سکونتگاه جدید خود، انتخاب و نامش را «افسوس» بگذارد.

در عین حال، افسانه دیگری نیز وجود دارد که بر اساس آن، شهر افسوس توسط قبیله زنان جنگجوی آمازون تاسیس و نام آن برگرفته از نام ملکه آنها، یعنی «افسیا (Ephesia)» می باشد. در هر صورت، آنچه از این افسانه ها و شواهد تاریخی بر می آید، افسوس از مهمترین شهرهای دوره های مختلف تاریخی بوده و بازدید از آن، نکاتی زیادی را به علاقه مندان می آموزد.

نکته: آشنایی با ازمیر و جذابیت های تاریخی آن که به راستی گنجینه های ارزشمند بشری هستند، نکته های مهمی از گذشته های دور و زندگی اقوام پیشین را به ما می آموزند.

اهمیت افسوس به لحاظ مذهبی و در کتاب مقدس

علاوه بر آثار تاریخی بجامانده و ارزشمند از دوره های باستان، شهر تاریخی افسوس به لحاظ مذهبی نیز دارای اهمیت بسیاری نزد مسیحیان و مسلمانان می باشد؛ بر این اساس، در سال 1967 «پاپ پل ششم (Pope Paul VI)»، در سال 1976 «پاپ ژان پل دوم (Pope John Paul II)»، و در سال 2006 «پاپ بندیکت شانزدهم (Pope Benedict XVI)»، به افسوس آمده و از مهمترین بنای مذهبی این شهر یعنی «خانه حضرت مریم (The Virgin Mary’s House)» و «کلیسای مریم مقدس (Church of Mary)» دیدن کرده اند.

همچنین، از دیگر شخصیت های مهم مذهبی که در عصر باستان در این شهر حضور داشته یا زندگی کرده اند، می توان به «سنت جان و پل مقدس (Saint Pal and John)، اشاره داشت؛ بنا بر روایات، «سنت جان» انجیل خود را در این شهر نوشته و زمانی که حضرت مریم در حال مرگ بوده، او را به تپه های سبز سلجوک برد تا در آرامش چشم از جهان فرو ببندد.

نکته: این بنا ها در کنار سایر عمارت های تاریخی ازمیر، جزو محبوب ترین جاذبه ای گردشگری-تاریخی این شهر بوده و هر ساله علاقه مندان بسیاری را شیفته تاریخ می کنند.

دوره های تاریخی و مهم افسوس

همانگونه که پیش تر اشاره شد، شهر باستانی افسوس یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های بشری بوده است؛ از سوی دیگر، بهره مندی از امتیازاتی چون: آب و هوای مطلوب، مناطق سرسبز، قرار داشتن در محل تلاقی مسیرهای مهم تجاری و غیره، موجب شده شاهد حکومت های مختلفی در طول دوره های مهم تاریخ باشد؛ از مهمترین این دوره ها و حکومت ها، می توان به موارد زیر اشاره داشت:

1.      افسوس تحت حاکمیت لیدیا و پیش از آن در یونان باستان

2.      افسوس تحت حاکمیت امپراتوری ایران و لیسیماخوس (Lysimachus)

3.      افسوس تحت حاکمیت رومیان

4.      افسوس پس از ظهور مسیحیت

5.      دوران زوال افسوس قبل و اوایل حاکمیت بیزانس

6.      افسوس در دوره های میانی حاکمیت بیزانس

7.      افسوس تحت حاکمیت امپراتوری عثمانی و تا عصر حاضر

مهمترین جاذبه های گردشگری-تاریخی افسوس

برخلاف باور برخی از گردشگران، جاذبه های تاریخی افسوس متعدد بوده و گشت و گذار شما محدود به بازدید از چند بنا نمی شود؛ برای همین، معمولا توصیه می شود از صبح به دیدن این شهر تاریخی بیایید تا فرصت کافی برای بازدید داشته باشید و بیشتر از این سفر به دوره های مختلف تاریخ، لذت ببرید.

1.      غار اصحاب کهف در نزدیکی افسوس

ماجرای غار اصحاب کهف (Yedi Uyurlar Mağarası)، که داستان آن به 250 سال پس از میلاد مسیح برمی گردد، جایگاه ابدی هفت تن از پیروان مسیح در زمان امپراتوری «دقیانوس/ دکیوس (Decius)» در روم باستان می باشد. بنا بر روایات، شش مرد که به دلیل اعتقاد به دین مسیحیت به مرگ محکوم شده بودند، از شهر گریخته و به غاری برای استراحت پناه می برند. در میان راه، چوپانی از هم کیشان آنها به همراه سگش، به این جمع پیوسته و همگی به اذن خدا، برای حدود 128 تا 200 سال به خواب می روند (به گفته قرآن 300 سال).

پس از این مدت، آنها از خواب بیدار شده و یکی دو نفر ار آنها برای خرید غذا به شهر برمی گردند که متوجه موضوع و گذشته زمان می شود؛ گفته شده، در این دوران دین مسیحیت به رسمیت شناخته شده بود و مردم شهر که متوجه معجزه رخداده برای آنها شده بودند، به سمت غار می روند تا با همه این قدیسین دیدار کنند؛ در چنین شرایطی، این هفت تن از خدا درخواست می کنند به خواب ابدی بروند تا همچنان مشمول رحمت وی باشند.

2.      معبد آرتمیس در افسوس

معبد آرتمیس (Artemis Temple)، از مشهورترین آثار بجامانده از دوران باستان، در قرن 7 قبل از میلاد و به «کروئسوس (Croesus)»، پادشاه لیدیا ساخته است؛ این معبد که به عنوان پرستشگاه به «آرتمیس» الهه یونانی شکار، باروری، ماه، حاصلخیزی و حیات وحش، تقدیم شده بود، بجز سقف آن، تماما از مرمر «پارتنون (Parthenon)» ساخته و با آثار هنری زیبایی نیز، تزئین شده است. معبد آرتمیس در سال 356 پیش از میلاد، توسط مرد جوانی به نام «هروستراتوس (Herostratus)»، که می خواست به بدنامی شهره شود، به آتش کشیده شد.

3.      معبد هادریان در افسوس

معبد هادریان (Temple of Hadrian)، یکی دیگر از آثار بجامانده از دوره امپراتوری روم باستان، پیش سال 138 پس از میلاد و به افتخار امپراتور آن زمان روم، یعنی «هادریان» ساخته شده است. این امپراتور که جزو 5 حکمران خوشنام و مهم روم به شمار می آید، به دلیل علاقه اش به ادبیات یونان، به «گِرِکولوس (Graeculus)» به معنای «یونانی کوچک» شهرت داشته است. معبد هادریان، با معماری «کورینتی (Corinthian)» از سبک های مطرح رومی-یونانی، در مقابل خانه های تراس دار در امتداد خیابان «کورتس (Curetes)»، ساخته شده است.

4.      خیابان کورتس در افسوس

خیابان کورتس (Curetes Street)، در شهر باستانی افسوس که از کتابخانه سلسوس تا دروازه «هرکول/هراکلس» امتداد دارد، به عنوان خیابان اصلی شهر شناخته شده و شمال و جنوب افسوس را به هم متصل می کرد؛ به همین دلیل، بناهای مهم زیادی در دو طرف این خیابان وجود داشته و امروزه مملو از شگفتی برای بازدید کنندگان می باشد؛ پیش تر در دو طرف این خیابان، مملو از مغازه، مجسمه و ستون بوده و مراسمی چون بزرگداشت «آرتمیس» در آن برگزار می گردیده است.

5.      دروازه هرکول در افسوس

یکی دیگر از مناطق مهم شهر افسوس «دروازه هراکلس/هرکول (Hercules/Heracles Gate)» می باشد که متاسفانه امروزه فقط دو ستون و نقش برجسته هایی از این خدای روم باستان با ردایی از پوست شیر، بجامانده است. دروازه هرکول که در قرن 2 پس از میلاد در دو طبقه و 6 ستون (در هر یک طبقه)، ساخته شده بوده، در قرن 4 پس از میلاد به منظور تغییر کاربری، از آن به عنوان دروازه شهر استفاده شد تا بدین طریق ارابه ها و نیروهای نظامی کمتری بتوانند وارد شهر شوند.

6.      خانه های تراس دار رومی در افسوس

اگرچه ویرانه های باستانی افسوس دارای نقاط دیدنی تاریخی زیادی است، اما یکی از برجسته ترین و مشهورترین بناهایی که توجه بسیاری را به خود جلب کرده، «خانه های تراس دار رومی (Roman Terrace Houses)» متعلق به شهروندان ثروتمند رومی است. موزاییک های بکار رفته در کف بناها و نیز روی دیوارها، شکوه و زیبایی خاصی به این داده که موجب شگفتی بازدیدکنندگان می گردد؛ این خانه ها، روبروی معبد هادریان واقع شده اند.

7.      کتابخانه باستانی سلسیوس در افسوس

کتابخانه سلسیوس/ سلسوس (Celsius Library)، در انتهای خیابان کورتس، یکی از سه کتابخانه بزرگ جهان باستان بود با بیش از 12000 طومار بوده است؛ این کتابخانه که وجود آن حاکی از اهمیت علم و دانش در آن دوران در افسوس می باشد، تاثیر آنها را در زندگی اجتماعی مردم، فیلسوفان و صنعتگران خلاق شهر نشان می دهد؛ بنای کتابخانه سلسوس در قرن 3 پس از میلاد بر اثر زلزله ای مهیب ویران و در دهه 1970، بعد مرمتی 8 ساله، دوباره بازسازی شد.

8.      آمفی تئاتر بزرگ در افسوس

بی شک یکی از قابل توجه ترین بناهای باستانی در افسوس با معماری زیبا که بسیار مورد توجه بازدیدکنندگان نیز می باشد، «آمفی تئاتر بزرگ (Grand Amphi/ Theatre)» است؛ این مکان، در عصر باستان جهت برگزار: مجالس گفتگو (سیاسی، مذهبی و فلسفی)، مبارزه گلادیاتورها، اجرای کنسرت و نمایشنامه های مختلف، مورد استفاده بوده است؛ همچنین، در سال های نخستین ظهور مسیحیت، «سنت پل» در این مکان برای مردم موعظه و آنها را به دین مسیحیت دعوت می کرده است. آمفی تئاتر افسوس در ارتفاع حدودا 30 متری از سطح شهر، ظرفیتی بالغ بر 25000 نفر داراست.

9.      میدان عمومی آگورا در افسوس

میدان آگورا (Agora)، که در زمان حکومت اسکندر مقدونی ساخته شده است، مرکز اصلی شهر و مکانی برای داد و ستد، برگزاری برخی مراسم مذهبی، عمومی، جشن ها و دادگاه ها، بوده است. امروزه آنچه از بقایای این میدان بجامانده، بواسطه بازسازی هایی است که با پیگیری های «فآاُستینا (Faustina)»، همسر یکی از معروف ترین امپراتوران روم، یعنی «مارکوس اورلیوس (Marcus Aurelius)»، انجام شده است. در بررسی های باستان شناسان، آنها در این مکان یک گورستان متعلق به در قرن های 6 و 7 پیش از میلاد و آب انبار نیز کشف کرده اند.

10.  خانه حضرت مریم در افسوس

از ارزشمندترین آثار مذهبی افسوس که بسیار مورد توجه مسیحیان و مسلمان می باشد، «خانه حضرت مریم (The Virgin Mary’s House)» پیش و پس از معراج حضرت عیسی (ع) است. این خانه هرچند محقر و کوچک، اما دارای ارزش معنوی بسیاری، بویژه مسیحیان سراسر جهان بوده و بارها توسط مقامات مهم واتیکان مانند پاپ، مورد بازدید قرار گرفته است؛ حضرت مریم، سال های پایانی عمر خود را در این خانه گذرانده و نهایتا چشم از جهان فروبسته است.

11.  کلیسای حضرت مریم در افسوس

کلیسای مریم مقدس (Church of Mary)، از دیگر آثار مهم مذهبی در افسوس است که در قرن 6 پس از میلاد ساخته و علاوه بر اهمیت تاریخی و مذهبی، بقایای بجامانده آن به لحاظ معماری و ساختار نیز، قابل توجه می باشد. این کلیسا، از نخستین عبادتگاه های مسیحیت و به نام حضرت مریم بوده و برخی آن را با نام «کلیسای دوقلو (The Double/ Twin Church)»، نیز می شناسند که دارای سبک معماری دوره بیزانس است. دلیل شهرت کلیسا حضرت مریم به نام دیگرش نیز، همجواری با کلیسای «یوحنا یا جان آپوستل (John the Apostle)»، می باشد که بعدها دیوار به دیوار کلیسای اول، ساخته شد.

12.  موزه افسوس

اگر شما به هر دلیلی فرصت بازدید از تمامی جاذبه های دیدنی و تاریخی شهر باستانی افسوس را در یک روز نداشته و می خواهید گزیده ای از همه این شگفتی ها را یکجا ببینید، پس حتما از «موزه افسوس (Ephesus Museum)» بازدید کنید؛ این موزه با داشتن برخی از مهمترین آثار بجامانده از دوران باستان مانند: ظروف سفالی، زیور آلات، تندیس ها و مجسمه های اشخاص و الهه ها، دارای ماکت هایی از بخش های مختلف افسوس می باشد که عبارتند از:

·         سالن یافته های مربوط به خانه های تراس رومی

·         سالن فواره های یافته شده

·         سالن یافته های جدید و کوچک

·         حیاط بزرگ

·         تالار یافته های بدست آمده از مقبره ها

·         یافته های معبد آرتمیس

·         تالار امپراتوران

·         حیاط کوچک

بهترین زمان سفر و بازدید از افسوس

بهترین زمان سفر به افسوس، فصل بهار و پاییز بوده و زمان بازدید از آن نیز در بازه زمانی بین آوریل تا اکتبر (فروردین تا مهر)، از ساعت 08:00 تا 18:30 و در بین ماه های اکتبر تا آوریل (مهر تا فروردین)، از ساعت 08:30 تا 17:30 می باشد. همچنین، توجه داشته باشید جهت بازدید از خانه های تراس رومی در افسوس، زمان بازگشایی آنها 30 دقیقه دیرتر از زمان بازدید از محوطه اصلی و زمان تعطیلی نیز، 30 دقیقه زودتر سایر بخش های افسوس، دز نظر گرفته شده است.

نکته: این بازه از زمان که به عنوان بهترین فصل برای بازدید از شهر افس اشاره شده است، یکی از زمان هایی رایج برای رزرو هتل در ترکیه با قیمت مناسب نیز به شمار می آید.

نزدیک ترین مکان های اقامتی به افسوس

با توجه به عدم وجود مکان های اقامتی در نزدیکی افسوس، مسافران و گردشگران می توانند به عنوان نزدیکترین مکان های اقامتی، به شهرهای سلجوک یا کوش آداسی بروند. در عین حال، شما با اجاره خانه مبله در ازمیر نیز می توانید در مکانی با تجهیزات و امکانات لازم که همانند هتل های لوکس هستند، اقامت داشته باشید؛ این خانه ها، دارای حریم خصوصی و فضای اختصاصی بیشتری بوده و به لحاظ هزینه نیز، بسیار مقرون به صرفه برای مسافرت های نسبتا طولانی مدت و همراه با اعضای خانواده یا دوستان می باشند.